Ağaçlandırma ve yeniden ormanlaştırma projelerinde belirlenmiş çeşitli koşullara uyulması halinde ağaçlandırma karbonu sertifikası elde edilebilmektedir. Ağaçlandırma karbonu projeleri geçmiş 50 yıl içerisinde orman alanı olmayan bir arazi için yapılacak olan projelerdir. Daha kısa süre öncesinde orman alanı olmayan bir alanda proje yapılması ise yeniden ağaçlandırma olarak tanımlanmaktadır. Ormanlar fotosentez yoluyla CO2 yakalayarak yutak, yakaladıkları karbondioksiti bünyelerinde tutarak rezervuar ve temiz enerji kaynağı olarak fayda sağlamaktadır. Bunun yanında yanma ve tahrip durumlarında sera gazı emisyon kaynağı haline gelebilmektedir. Sertifikalandırılabilmelerinin ana nedeni ormanların önemli sera gazı yutakları olmasıdır. Ormanlarda karbon 6 ana yutakta tutulmaktadır. Bu yutaklar toprak üstü biyokütle, toprak altı biyokütle, ölü odun, ölü örtü, toprak ve hasat edilen odun ürünleridir.[1] Ağaçlandırmada tutulan karbon miktarı ağaç türü, biriktiği karbon havuzu ve karbon kaçağı olup olmaması gibi koşullar altında değişiklik gösterebilir.
Şekil 1. Ormanlarda Ana Karbon Yutakları
Projenin ağaçlandırma karbonu projesi sayılabilmesi için uygun olması gereken koşullar bulunmaktadır. Bu koşullardan bazıları şu şekildedir; [2] [3]
-Projenin yapılacağı arazi sulak alan üzerinde olmamalıdır.
-Geçmiş 50 yıl boyunca orman olmayan bir arazi kullanılmalıdır.
-Özel ağaçlandırma alanı 3 hektar ve üzeri olmalıdır.
-Arazi mülkiyeti ile ilgili tüm mevzuatlara uyumlu olması gerekmektedir.
-Proje geliştiricisi arazi sahibi değilse en az proje süresi boyunca hak elde etmiş olmalıdır.
-Proje süresi en fazla 50 yıl olarak tasarlanmalıdır.
-Bölgede yetişen doğal türlerde ya da uyumlu türde ağaçlandırma yapılmalıdır.
-Projenin kredilendirilebilmesi için sertifikasyon olmadığı takdirde o arazinin ağaçlandırılamayacağı kanıtlanmalıdır. Her halükârda ağaçlandırılma yapılacak alanlar sertifikalandırılamamaktadır.
-Sosyal ve çevresel katkıları bulunmalıdır.
-Ağaçlandırılan alanın karbon kredisi alma amaçlı proje süresi dolduktan sonrasında da ağaçlı şekilde korunması gerekmektedir.
-Hasada izin verilse bile hasat sonrasında tekrar ağaçlandırma ve ürünün karbon salmayacak şekilde kullanılacağı garanti edilmelidir.
-Ağaçlandırma projeleri için şeffaflık, doğruluk, tutarlılık, karşılaştırılabilirlik ve bütünlük prensipleri sağlanmış olmalıdır.
-Karbon tutumu hesaplanmalı ve proje için alınan önlemler belirtilmelidir.
-Projenin yapılacağı yöre halkı ve paydaşların görüşleri dikkate alınmalıdır.
Yapılacak ağaçlandırılmanın sertifikalandırılabilmesi için proje dokümanları hazırlanmalıdır. Bu dokümanlarda yapılan/yapılacak aktivite, proje katılımcıları, proje alanı, proje bilgileri, iş zaman çizelgesi, karbon stok değişimlerinin hesaplanması, çevresel kalite, sosyal sorumluluk ve ekonomi, proje riskleri, yapılan ve yapılacak orman yönetimi (alanın hazırlanması, ağaçlandırılması, bakım ve izleme) ve proje bütçesi hakkında gerekli bilgiler yer almalıdır. [2] Orman sınırları içerisindeki açıklık alanlar her halükârda ağaçlandırılması gerektiğinden kredi hakkı alamamaktadır. [3]
Ağaçlandırma karbonu gönüllü karbon piyasasında önemli bir yer oluşturmaktadır. Ağaçlandırma projelerinden karbon kredisi elde etmek için projenin hem uluslararası standart kuruluşların şartlarına hem de ülke mevzuatlarına uyması gerekmektedir.
Referanslar
[1] KARATAŞ, R., ÇÖMEZ, A., & GÜNER, Ş. (2017). Sedir (Cedrus libani A. Rich.) ağaçlandırma alanlarında karbon stoklarının belirlenmesi. Ormancılık Araştırma Dergisi, 4(2), 107-120.
[1] Pamukçu Albers, P., Lise, Y., Özdemir, E. 2018. İklim Değişikliği ile Mücadelede Orman Karbon Standardı Uygulama Projesi: Ulusal Ağaçlandırma Karbonu Standardı Önerisi. Doğa Koruma Merkezi ve Orman Genel Müdürlüğü, Ankara.
[2] Ülgen, H. ve Güneş, Y. 2016. Ağaçlandırma Karbonu. Doğa Koruma Merkezi, Ankara.