Avrupa Komisyonu, 29 Ocak 2025’te yayımladığı AB Rekabetçilik Pusulası’nda adı geçen ‘Omnibus’ basitleştirme teklifini, 26 Şubat 2025’te sunmuştur.
Omnibus paketi, özellikle küçük ve orta ölçekli işletmelerin (KOBİ) üzerindeki idari yükü azaltmayı hedeflemektedir. Kurumsal Sürdürülebilirlik Raporlama Direktifi (CSRD), Kurumsal Sürdürülebilirlik Özen Yükümlülüğü Direktifi (CSDDD), Karbon Düzeltme Mekanizması (CBAM) ve InvestEU Yönetmeliği’nde değişiklikler önerilmektedir. Ayrıca, kamuoyu istişaresine sunulmak üzere bir Taslak Taksonomi Yetkilendirilmiş Tüzüğü (Taxonomy Delegated Act) de pakete eşlik etmektedir. Tekliflerin hayata geçirilmesiyle yıllık idari maliyetlerde yaklaşık 6,3 milyar Euro tasarruf sağlanması ve 50 milyar avroluk ek kamu ve özel yatırımın harekete geçirilmesi öngörülmektedir.
Önerilen değişiklikler şu şekildedir:
Kurumsal Sürdürülebilirlik Raporlama Direktifi (CSRD) Değişiklikleri
Omnibus paketi, CSRD kapsamını daraltarak yalnızca 1.000’den fazla çalışanı ve 50 milyon avrodan fazla cirosu olan büyük şirketleri içerecek şekilde düzenlemekte, böylece CSRD’ye tabi şirket sayısını %80 azaltmaktadır.
Ayrıca, değer zincirindeki KOBİ’lerin aşırı raporlama yükünden korunması için EFRAG tarafından geliştirilen gönüllü bir raporlama standardı (VSME) oluşturulacaktır. Komisyon, Avrupa Sürdürülebilirlik Raporlama Standartlarını (ESRS) gözden geçirerek veri noktalarını azaltmayı ve mevzuat tutarlılığını artırmayı planlamaktadır. Sektör bazlı özel standartlar kaldırılırken, makul güvenceye geçiş yetkisi iptal edilmekte ve raporlama yükümlülükleri iki yıl ertelenmektedir.
Kurumsal Sürdürülebilirlik Özen Yükümlülüğü Direktifi (CSDDD) Değişiklikleri
Bu paket, şirketlere uyum için daha fazla zaman tanıyarak direktifin yürürlüğe girişini 26 Temmuz 2027’ye, en büyük şirketler için sürdürülebilirlik özen yükümlülüklerinin ilk aşaması ise 26 Temmuz 2028’e ertelemektedir.
Değer zinciri analizleri, yalnızca makul risk göstergeleri bulunduğunda zorunlu tutulacaktır. Paydaş katılım süreçleri sadeleştirilecek ve iş ilişkisini sonlandırma yükümlülüğü kaldırılacaktır. KOBİ’lere aşırı bilgi talebi sınırlandırılacak, ancak ek bilgi ihtiyacı doğarsa istisnalar uygulanabilecektir.
Ayrıca, sivil sorumluluk hükümleri ulusal hukuk sistemlerine bırakılacak, temsilci dava açma yükümlülüğü kaldırılacak ve üçüncü ülkelerdeki zararlarla ilgili hukuki yetki üye devletlere bırakılacaktır. İklim geçiş planları CSRD ile uyumlu hale getirilirken, finansal hizmetlerin direktif kapsamına alınmasını değerlendiren hüküm iptal edilecektir.
Taksonomideki Değişiklikler
Yapılan çalışmalar, Taksonomi raporlamasını sadeleştirerek şirketler üzerindeki yükü hafifletmeyi amaçlamaktadır. 1.000’den fazla çalışanı olup net cirosu 450 milyon avroya kadar olan şirketler için Taksonomi raporlaması isteğe bağlı hale getirilmekte, böylece zorunlu raporlama kapsamındaki şirket sayısı azalmakta ve kısmi uyum raporlamasına izin verilmektedir.
Ayrıca, raporlama içeriğini standartlaştırmak için yeni yetkilendirilmiş tüzükler hazırlanmakta ve veri noktaları %70 oranında azaltılarak raporlama şablonları sadeleştirilmektedir. Finansal açıdan önemli olmayan (toplam ciro, sermaye harcaması veya varlıklarının %10’undan azı) faaliyetler için Taksonomi uygunluk değerlendirmesi zorunluluğu kaldırılmaktadır.
Bankaların Yeşil Varlık Oranı (GAR) hesaplamaları güncellenerek, CSRD kapsamı dışında kalan şirketlere yönelik finansal maruziyetlerin bu hesaplamalara dahil edilmemesi sağlanmaktadır. Komisyon ayrıca, kimyasal kullanımı ve kirliliğin önlenmesine yönelik “Önemli Zarar Vermeme” (DNSH) kriterlerini basitleştirmek için iki alternatif seçenek sunmuş ve kamuoyundan geri bildirim talep etmiştir.
Sınırda Karbon Düzenleme Mekanizması İçin Basitleştirme Teklifi
Yıllık raporlama için kütleye dayalı 50 tonluk bir eşik değeri önerilmiştir. Sunulan öneriye göre 50 ton altında ithalat gerçekleştiren firmaların CBAM yükümlülüklerine uyma zorunluluğu kaldırılacaktır. Gümrük beyannamelerini sunarken, kendilerini “geçici CBAM ithalatçıları” olarak tanımlamaları ve yıllık eşiklerini izlemeleri gerekecektir. Önerilen yeni de minimis eşiği ( ithalatçı başına yıllık 50 ton) hesaplanan net faydası 1.189 milyon Euro olmuştur.
Diğer basitleştirme önerileri 4 grup olarak kategorilendirilmiştir: Beyan sahiplerinin yetkilendirilmesi, emisyonların hesaplanması, raporlama gereklilikleri, finansal yükümlülükler.
Beyan sahiplerinin yetkilendirilmesi
Danışma sürecinin isteğe bağlı olarak devam etmesi önerilmiştir.
Emisyonların hesaplanması
•Kalsine edilmemiş killerin, karbon yoğun olmaması ve karbon sızıntısı riskinin daha az olduğu belirtilerek, kapsamdan çıkarılmasının ithalatçılar üzerindeki idari yükü azaltacağı belirtilmiştir.
•Varsayılan değer kullanma şartlarında “gerçek emisyonların yeterince belirlenemediği koşulların belirtilmesi” gerekliliğinin kaldırılması önerilmektedir.
•Varsayılan emisyon değerlerinin en yüksek emisyon yoğunluğuna sahip 10 ihracatçı ülkenin ortalama emisyon değerine dayandırılabileceği belirtilmiştir. Komisyon tarafından belirlenen varsayılan emisyon değerlerinden daha düşük olduğunu kanıtlanabildiği durumda daha düşük bölgesel değerlerin kullanılabilmesi önerilmiştir
•Üçüncü ülkelerdeki işletmecilerin yüklerini azaltmak için nihai üretim adımlarının emisyon hesaplama kapsamından çıkarılması önerilmiştir.
•Avrupa Birliği’nden alınan öncül maddeler (prekürsörler) için gömülü emisyon değerlerinin “0” olarak kabul edilmesinin veri toplamada karşılaşılan yükleri azaltacağı ifade edilmiştir.
•Varsayılan Değerler’e dayanan gömülü emisyonların doğrulanması zorunluluğunun kaldırılmasının gerekliliği belirtilmiştir.
•CBAM ürünü olarak elektriğin dolaylı emisyonlarının beyanı için, elektrik tüketiminin üretimden çıkarılarak hesaba katılabilerek yapılabilmesi önerilmiştir.
Raporlama gereklilikleri
•Beyan yükleme ve sertifika teslimi için yıllık son tarihin 31 Ağustos olarak belirlenmesi, geri alım son tarihinin 30 Eylül’e, belge iptalinin kesin tarihinin ise 1 Ekim’e ertelenmesi önerilmektedir.
•Üçüncü ülkelerdeki işletmecinin CBAM Kayıt Sistemi’ne kaydedilmesi üzerine kurumsal bir tanımlayıcı sunulması zorunlu hale getirilmesi, AB erişiminde kullanılan kurumsal tanımlayıcının
CBAM siciline aktarılmasına olanak tanıyacaktır.
•CBAM raporlarının doğrulama sürecinin karmaşıklığının önlenmesi için akredite doğrulayıcıların CBAM Kayıt Sistemi’ne erişimi sağlanmalıdır.
Finansal Yükümlülükler
•Beyan sahiplerinin Sertifika satın alımı için emisyonların %80’i kuralının %50 olarak değiştirilmesi önerilmiştir.
•Sertifika sayısının belirlenmesi için geçmiş yılların verisine dayalı hesaplama ve varsayılan değerler kullanılan bir hesaplama yöntemi sunulmuştur.
•Satın alınan sertifikaların üçte biri geri satılabilecek iken, tamamının satılabilir olması önerilmiştir.
•2027’de gerçekleşecek olan CBAM sertifikalarının satış başlangıç tarihinin 1 Şubat’a ertelenmesi 2026 verilerinin CBAM Kayıt Sistemi’ne veri girişi için daha fazla zaman sağlayacaktır.
•Komisyon’un bir yıl boyunca ortalama olarak ödenen karbon fiyatı için ülke başına varsayılan karbon fiyatlarını (EUR/tCO2e cinsinden) belirleyebileceği önerisi sunulmuştur.
Kaynaklar