Paris Anlaşması küresel sıcaklık artışının sanayi öncesi seviyelere kıyasla maksimum 1,5 °C’de tutulması ve her ulusun üzerine düşeni yapması için küresel bir eylem çağrısında bulunmaktadır. İstanbul Büyükşehir Belediyesi de bu bağlamda 2050 yılına kadar karbon-nötr şehir olma hedefi belirlemiştir. Bu hedef adına 5 Kasım 2021’de “İstanbul İklim Değişikliği Eylem Planı” yayımlamıştır. Tüm dünyada olduğu gibi İstanbul da geçtiğimiz yıllarda bazı aşırı iklim olaylarına tanıklık etmiş ve hayatı olumsuz etkileyen durumlarla karşı karşıya kalmıştır. İlgili raporda sera gazı salımlarının hali hazırda 50 MtCO2e’nin üzerinde olduğu ve hiçbir şey yapılmaması durumunda artmaya devam edeceği; şehrin nüfusunun ve ekonomisinin büyümeye devam etmesiyle, sera gazı salımlarının 2030’da 76 MtCO2e’yi aşması ve 2050’de 115 MtCO2e’ye yaklaşmasının beklendiği belirtilmiştir. Stratejik doküman İstanbul’un 2050 yılında karbon nötr hedefine nasıl ulaşacağını belirlemek üzere hazırlanmış, mevcut durumu analiz etmekte ve çözüm önerileri sunmaktadır. İstanbul’u iklim değişikliğine dayanıklı bir şehir haline getirmeyi amaçlamaktadır.
Rapor; Şehir Bağlamı, Sera Gazı Emisyon Envanteri ve Gidişat, İklim Değişikliği Risk Değerlendirmesi, Amaçlar ve Hedefler, Eylem Yol Haritası, Yeşil ve Adil Kalkınmaya Doğru, İzleme Değerlendirme ve Raporlama başlıklarından oluşmaktadır.
İstanbul’un Emisyon Envanteri
Rapor kapsamında şehir genelinde İstanbul karbon ayak izi envanter analizi yapılmıştır. Sera gazı emisyon envanteri, temelde sabit enerji, ulaşım ve atık sektörlerini kapsamaktadır. Sera gazı envanterine göre İstanbul’da 2019 baz yılındaki toplam salım miktarı yaklaşık olarak 50,9 MtCO2e’dir ve kişi başı 3,3 tCO2e’ye eş değerdir (CO2e: Karbondioksit eşdeğeri).
İstanbul’da Sektörel Ölçekte Emisyon Yüzdelerinin Dağılımı (İBB, 2021)
–Sabit Enerji emisyonları; bina (konut, ticari/kurumsal ve endüstriyel), imalat ve inşaatta sabit enerji kullanımına bağlı emisyonlar, toplam sera gazı emisyonlarının %63’ünü oluşturmaktadır ve 32 MtCO2e ile en büyük paya sahiptir.
–Ulaşım (kara yolu, raylı sistem ve deniz yolu) emisyonları %28’ini oluşturmaktadır.
–Atık (katı atık düzenli depolama sahası, kompostlaştırma, endüstriyel atık yakma ve atıksu) is toplam emisyonun %9’unu oluşturmaktadır.
Emisyon kapsamlarına bakıldığında;
-Kapsam-1 emisyonları (doğrudan emisyonlar, yakıt kullanımı) konutlarda ısınma, yemek pişirme gibi evsel amaçlı kullanılan doğalgaz, ulaşım sektöründe tüketilen dizel, LPG gibi yakıtlardan oluşmaktadır. İstanbul’da dizel yakıt kaynaklı emisyonların, benzin ve LPG’ye göre en baskın emisyon kaynağı olduğu belirtilmiştir.
-Kapsam-2 emisyonları (elektrik kullanımından kaynaklı emisyonlar) İstanbul’da şebeke elektriğinin kömüre dayalı olması nedeniyle yüksek seviyededir. Ticari binalardan, imalat endüstrisinden kaynaklanan emisyonların çoğunluğunu oluşturmaktadır.
Vizyon kapsamında İBB hedefleri,
-2050 yılına kadar karbon nötr bir şehir haline gelinmesi,
-İklim değişikliğine karşı direncin artırılması,
-Yeşil ve adil ekonomik kalkınmanın inşa edilmesi olarak kaydedilmiştir.
Emisyon azaltımı için belirlenen hedefler, 2030-2040-2050 olarak kademelendirilmiştir. Atık yönetimi, enerji tasarrufu, ulaşım gibi farklı alanlarda belirlenen hedefler ve oluşturulan eylem planına dair ayrıntılar için raporu inceleyebilir; strateji, vade, finansal kaynak, paydaşlar gibi sürece dair ayrıntılara ulaşabilirsiniz.
İstanbul İklim Eylem planına ulaşmak için:
https://cevre.ibb.istanbul/wp-content/uploads/2022/01/ist_iklim_degisikligi_eylem_plani.pdf
Melisa Naz Kasım
Sürdürülebilirlik Danışmanı / Çevre Mühendisi