ORMANSIZLAŞMAYA NEDEN OLMAYAN ÜRÜNLERE İLİŞKİN
AB, AB vatandaşlarının tükettiği ürünlerin dünya çapında ormansızlaşmaya veya orman bozulmasına katkıda bulunmamasını garanti altına almak için kurallar koyuyor.
Ormansızlaşmaya yol açmayan ürünlerin tüketimini teşvik ederek ve AB’nin küresel ormansızlaşma ve orman bozulması üzerindeki etkisini azaltarak, ormansızlaşmaya yol açan ürünlere ilişkin yönetmelik (AB) 2023/1115’ in sera gazı emisyonlarını ve biyolojik çeşitlilik kaybını azaltması bekleniyor.
Yönetmelik, ilk olarak 2019 tarihli Dünya Ormanlarını Koruma ve Onarma İçin AB Eylemlerinin Artırılması Hakkında Komisyon Bildirisi’nde ana hatları çizilen ormansızlaşma ve orman bozulmasıyla mücadeleye yönelik daha geniş kapsamlı bir eylem planının parçasıdır.
Bu taahhüt daha sonra Avrupa Yeşil Mutabakatı, 2030 AB Biyoçeşitlilik Stratejisi ve Çiftlikten Çatala Stratejisi ile teyit edildi.
Arka plan
29 Haziran 2023’te ormansızlaşmayan ürünler yönetmeliği yürürlüğe girdi. Ormansızlaşmanın temel itici gücü, sığır, odun, kakao, soya, palmiye yağı, kahve, kauçuk ve deri, çikolata, lastik veya mobilya gibi bazı türev ürünlerinin üretimiyle bağlantılı olan tarım arazilerinin genişlemesidir. Ormansızlaşma ve orman bozulmasıyla bağlantılı bu emtiaların büyük bir ekonomisi ve tüketicisi olarak AB, bu sorundan kısmen sorumludur ve bunu çözmenin yolunu açmak istemektedir.
Yönetmelik uyarınca, bu emtiaları AB pazarına arz eden veya bu pazardan ihracat yapan herhangi bir işletmeci veya tüccar, ürünlerin yakın zamanda ormansızlaştırılmış arazilerden kaynaklanmadığını veya orman bozulmasına katkıda bulunmadığını kanıtlayabilmelidir.
Ormansızlaşmadan arındırılmış ürünlere ilişkin Yönetmelik, AB Kereste Yönetmeliğini yürürlükten kaldırır. 29 Haziran 2023 itibarıyla, operatörler ve tüccarlar yeni kuralları uygulamak için 18 aya sahip olacak. Mikro ve küçük işletmeler daha uzun bir uyum süresinin yanı sıra diğer özel hükümlerden de yararlanacak.
Amaçlar
Yeni kurallar şunları hedefliyor:
- Avrupalıların satın aldığı, kullandığı ve tükettiği listelenen ürünlerin AB’de ve küresel olarak ormansızlaşmaya ve orman bozulmasına katkıda bulunmasını önleyin
- AB’nin ilgili emtiaların tüketimi ve üretimi nedeniyle oluşan karbon emisyonlarını yılda en az 32 milyon metrik ton azaltmak
- Yönetmelik kapsamındaki emtiaları üretmek için tarımsal genişlemeden kaynaklanan tüm ormansızlaşmanın yanı sıra orman bozulmasının da ele alınması
Uygulama
AB, ormansızlaşmadan uzak tedarik zincirlerine başarılı bir geçiş sağlamak için ortak ülkeler ve şirketlerle çalışmaya devam ediyor:
Uygulama Önlemleri ve Araçları Hakkında
Ormansızlaşmaya Karşı Ürünler Yönetmeliği ( EUDR), ormansızlaşmaya karşı küresel mücadelede önemli bir dönüm noktasıdır. 30 Aralık 2024’te uygulanmaya başlayacaktır.
KAPSAM
Yeni kurallar, AB pazarına ürün yerleştirirseniz veya AB’den ihraç ederseniz geçerlidir: palmiye yağı, sığır, soya, kahve, kakao, kereste ve kauçuk ve türev ürünler (sığır eti, mobilya veya çikolata gibi). Düzenleme, büyük veya küçük herhangi bir ürün miktarı için geçerlidir.
DERİNLERE DAL
ZAMAN ÇİZELGESİ
Yönetmelik, 30 Aralık 2024 (küçük işletmeler için 30 Haziran 2025) tarihinden itibaren piyasaya arz edilen tüm ürünlere uygulanacaktır.
DETAYLICA İNCELE
DURUM TESPİT SÜRECİ
Ürünlerin ormansızlaşmadan arınmış olduğundan emin olmak için gerekli özen gösterilmelidir. 31 Aralık 2020’den sonra ormansızlaştırılmamış arazilerden geliyorlar. Ayrıca üretildikleri ülkedeki yasalara da uymaları gerekiyor.
DAHA FAZLASI
İZLENEBİLİRLİK
İşletmeciler, ürünün ormansızlaşmaya yol açmadığını ve yasal olduğunu gösteren coğrafi konum koordinatları, miktar, üretim ülkesi vb. bilgi, belge ve verileri toplamak zorundadır.
SİZİN İÇİN ÖNEMLİ OLANI YAKALA
TANIMLAR ve YÜKÜMLÜLÜKLER
İşletmeciler, ürünün kurallara uymama riski olup olmadığını değerlendirmeli, böyle bir risk varsa risk azaltma prosedürlerini benimsemelidir.
DETAYLARA FARKLI BAK
ÜLKE KARŞILAŞTIRMASI
Komisyon tarafından işletilen bir kıyaslama sistemi, ülkeleri veya bölgeleri, ormansızlaşmadan uzak olmayan emtia üretme riskine göre üç risk kategorisine ayıracaktır.
BİLGİYE ULAŞ
DURUM TESİPİTİ BEYANLARI KAYIT BİLGİ SİSTEMİ
Avrupa Komisyonu tarafından oluşturulan ormansızlaşma siciline gerekli özeni gösterme beyanları elektronik olarak sunulmalıdır. Bu beyanlar sicilde ve Üye Devletlerin yetkilileri tarafından kontrol edilecektir.
DERİNLERE DAL
Erkan KARAHASANOĞLU
Kentsel Tasarımcı- Peyzaj Mimarı
Kaynak: https://commission.europa.eu/index_en (Erişim tarihi: 13.09.2024)