Yaşam döngüsü boyunca sürdürülebilir, enerji verimli ve çevreye olumsuz etkileri minimalize edilmiş olan bina ve yerleşmelerin teknik özelliklerinin ve gereksinimlerinin belirli değerlendirilmeler sonrasında sertifikalandırılmasına Yeşil Bina Sertifikası veya kısaca Yeşil Sertifika (YeS-Tr) denilmektedir. Uluslararası geçerlilikleri olan pek çok yeşil bina sertifika çeşidi bulunmaktadır. Örneğin Türkiye ve neredeyse tüm dünyada geçerli olan LEED, Green Globe, Green Star gibi çeşitli sertifikalar bulunmaktadır. Türkiye ise bu ihtiyacı gidermek için 6 uluslararası ve 2 ulusal sertifika kapsamında YeS-Tr sertifikasyonunu oluşturmuştur. Ulusal yeşil sertifika sistemi olan YeS-Tr sertifikasyon sürecinin online olarak yürütülmesini sağlayan bir sistemdir. Bilgi ve belge girişi, inceleme ve değerlendirme aşamalarının ardından onay ve sertifikalandırma ile son bulan bir sertifikasyon süreci bulunmaktadır. 12 Haziran 2022 Binalar ile Yerleşmeler İçin Yeşil Sertifika Yönetmeliği yayımlanarak YeS-Tr sertifikasyonu için binalar ve yerleşmeler adına kılavuz yayımlanmıştır.
Bina kapsamında Yeşil Sertifika
Kılavuza göre yeşil binaları değerlendirme kategorileri;
»Bütünleşik Bina Tasarım, Yapım Yönetim
»İç Ortam Kalitesi
»Yapı Malzemesi ve Yaşam Döngüsü
»Enerji Kullanım ve Verimliliği
»Su ve Atık Yönetimi
»İnovasyon modüllerince oluşturulmuştur.
Bütünleşik Bina Tasarım, Yapım Yönetim modülü yeni ve mevcut binaların tüm sürecinin tüm paydaşlarla teslim süreci oluşturulması ve binanın beklentilere uygun tasarlanması, inşa edilmesi ve yönetilmesini sağlamaktadır. İç ortam kalitesi iç mekanlardaki sağlıklı ortamın ve konforu sağlamaktadır. Yapı malzemesi ve yaşam döngüsü çevreye duyarlı malzemeler kullanılarak sağlık, konfor ve emniyet koşullarını sağlamaktadır. Enerji kullanımı ve Verimliliği tüketilen enerjinin en aza indirilmesi, yenilenebilir enerji ile desteklenen enerji verimli binalar sağlamaktadır. Su ve atık yönetimi verimli su kullanımı ve atık yönetiminin sürdürülebilir şekilde planlanmasını sağlamaktadır. İnovasyon bina vizyonu ise kullanıcıların yüksek hayat kalitesine sahip olması, sosyal ve sağlıklı avantajları bulunan yenilikçi çözümler sağlamaktadır.
Yerleşme kapsamında Yeşil Sertifika
Kılavuza göre yeşil sertifika yerleşme değerlendirme kategorileri;
»Bölge ve Yakın Çevre Profili
»Sürdürülebilir Arazi Kullanım, Ekoloji ve Afet Yönetimi
»Ulaşım ve Hareketlilik
»Kentsel Tasarım
»Sosyal ve Ekonomik Sürdürülebilirlik
»İnovasyon modüllerince oluşturulmuştur.
Bölgesel ve Yakın Çevre Profili modülü planlama esasları, şehircilik ilkeleri ve kamu yararları adına koşulları sınamaktadır. Sürdürülebilir arazi kullanımı modülü ise kentsel ölçekli planlamanın enerji verimliliği, ekolojik değerlere etkisi, altyapı ve doğal ve fiziki özelliklerin belirlenmesiyle duyarlı, gerçekçi adımları sağlamaktadır. Ulaşım ve hareketlilik ise sosyal sürdürülebilirliği sağlayarak kaliteli ulaşım ve verimlilik sağlamayı amaçlamaktadır. Kentsel tasarım modülünde yerel kimliğe uyumlu, erişilebilir kamusal alanlar ve aktif yaşam kriterleri sınanmaktadır. Sosyal ve ekonomik sürdürülebilirlik kaynaklar, yaşam kalitesi ve yüksek yaşam standartları sunan verimli ekonomiyi teşvik etmektedir. İnovasyon modülü ise diğer modüllerde bulunan kriterler haricinde toplumun yaşam kalitesini arttırmak adına yenilikçi çözümler üretilmesini sağlamaktadır.
Kılavuzlarda tanımlanmış olan modüller temalara ayrılmaktadır. Ana modüller toplamda binalar için 76 adet, yerleşmeler için 85 adet kriter içermektedir. Yetkilendirilmiş yeşil sertifika uzmanları yeni ya da mevcut yapıların bu kriterlere uyumluluğunu krediler vererek değerlendirir. Bu yapı bina derecelendirme sistemidir. Sistem sayesinde yeni ya da mevcut yapılar değerlendirmeden aldıkları kredilere göre geçer, iyi, çok iyi ve ulusal üstünlük olarak dereceli sertifikalara sahip olur. YeS-Tr sertifikası alımında hazırlık aşaması, uygulama aşaması ve uygulama sonrası işletme aşaması sürece dahildir. Sertifika yapının kullanım ömrü boyunca geçerli olmaktadır. Sertifikayı almaya hak kazanan yapılar hem çevreye olan etkilerini minimize etmiş hem de orada barınacak insanlar için kaliteli bir ortam sunmuş olacaktır.
İlgili kılavuza erişmek için tıklayınız.
Referanslar
•“BİNALAR İLE YERLEŞMELER İÇİN YEŞİL SERTİFİKA YÖNETMELİĞİ”, (2022,12 Haziran), Resmî Gazete (Sayı: 31864). Erişim Adresi: https://www.resmigazete.gov.tr/eskiler/2022/06/20220612-1.htm (22.03.22)
•Yeşil Bina Değerlendirme Kılavuzu, T.C. Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı, (2022). Erişim Adresi: https://webdosya.csb.gov.tr/db/meslekihizmetler/menu/yesilbina-degerlendirme-kilavuzu_20210611120321.pdf (22.03.22)
Elif İrem ERCAN
Çevre Mühendisi