İlk Küresel Durum Değerlendirmesi Üst Düzey Komitesi başkanlığında, 1 ve 2 Aralık 2023 tarihlerinde, üç üst düzey etkinlik (Adaptasyon, Uygulama Araçları ve Azaltma) konularında gerçekleştirilmiştir. Paris Anlaşması ile oluşturulan Küresel Durum Değerlendirmesi, anlaşmanın amacına ve uzun vadeli hedeflerine ulaşma yönündeki kolektif ilerlemeyi, azaltım, uyum ve uygulama araçlarını dikkate alarak, eşitlik ve mevcut en iyi bilim ışığında kapsamlı ve kolaylaştırıcı bir şekilde değerlendirmeyi amaçlamaktadır.
Liderler, dünyanın iklim değişikliğinin daha önce görülmemiş bir sorunlarla mücadeleye sebep olduğunu vurgulamışlardır. Küresel Durum Değerlendirmesinin boşlukları gidermek ve iklim eylemi ve sürdürülebilir kalkınma hedeflerinin daha iyi bir şekilde yerine getirilmesi konusunda bilgi vermek için bir fırsat olduğu belirtilmiştir. Liderler, iklim eylemine yönelik kapsamlı, dönüştürücü, çok sektörlü ve tüm toplumu kapsayan, adil ve hakkaniyetli geçişler sağlayan, sürdürülebilir kalkınma ve yoksulluğun ortadan kaldırılması çabalarıyla uyumlu bir tepkinin önemini vurgulamışlardır. Politikaları cinsiyete duyarlı hale getirmenin, okyanuslar ve dağlar dahil tüm ekosistemlerin bütünlüğünü sağlamanın ve biyolojik çeşitliliğin korunmasının öneminin altı çizilmiştir.
Azaltma
Küresel sera gazı emisyonlarında etkili, hızlı ve sürdürülebilir azalmalar sağlamak için uygun yollar kullanmanın gerekliliğinin aciliyeti belirtilmiştir. Mevcut tüm teknolojileri kullanarak sanayinin karbondan arındırılması, taşımacılığın karbondan arındırılması ve ormansızlaşmanın durdurulması dahil olmak üzere geçişin adil, eşitlikçi ve hızlı takip edilmesi gerektiği vurgulanmıştır.
1,5°C hedefini ulaşılabilir kılmak için, Ulusal Katkı Beyanlarının ikinci turunun daha iddialı, ekonomik ve Paris Anlaşması doğrultusunda, gelişmiş finansman ve mevzuata tabi olarak tüm sera gazlarını ve sektörleri kapsaması gerektiği bildirilmiştir.
Enerji geçişleri için, yenilenebilir enerji kapasitesinin küresel olarak üç katına çıkarılması ve enerji verimliliğinin yeterli uygulama araçlarıyla 2030 yılına kadar iki katına çıkarılmasına odaklanılmasının, Paris Anlaşması sıcaklık hedefine ulaşılmasına önemli ölçüde katkıda bulunacağı ifade edilmiştir.
Gelişmiş ülkelerin ön sırada yer aldığı metan ve CO2 dışı gaz emisyonlarının azaltılması ve başta kömür olmak üzere fosil yakıtların ve verimsiz fosil yakıt sübvansiyonlarının aşamalı olarak durdurulması için acil eylemlere ihtiyaç olduğu belirtilmiştir.
Sera gazı emisyonlarını azaltmaya yönelik eylemlerin sosyoekonomik etkilerinin göz önünde bulundurulması belirtilmiştir. Gelişmekte olan ülkelerin geçişten yararlanabilmesi için teknoloji transferi ve kapasite geliştirme de dahil olmak üzere uygun teknolojik uygulama ve destek araçlarına ihtiyacı olması söz konusu olmuştur.
Uyum
Birleşmiş Milletler Çevre Programı (UNEP) tarafından yayınlanan 2023 Uyum Açığı Raporu’nda bildirilen Yıllık 194-366 milyar ABD doları aralığında olduğu tahmin edilen uyum finansmanı açığının acilen ele alınması gerektiği ifade edilmiştir. Uyum finansmanının 2025 yılına kadar ikiye katlanması doğru yönde atılmış bir adım olduğu belirtilmiştir.
Sürdürülebilir kalkınmayı destekleyecek şekilde Ulusal Uyum Planları’nın geliştirilmesi ve uygulanması yoluyla, gelişmekte olan ülkelerin kapasite ve kaynaklarının önemli ölçüde arttırılmasının önemi vurgulanmıştır.
Küresel Uyum Hedefi çerçevesi, tüm ülkelerde uygulamadaki boşlukların kapatılmasını kolaylaştırmak için temalar ve göstergelerle birlikte hızla benimsenmesi gerektiği bildirilmiştir.
Kapsamlı risk yönetimi ve güçlendirilmiş erken uyarı sistemlerini içeren yerel, ulusal, bölgesel ve uluslararası düzeyde kayıp ve hasarı önlemeye ve en aza indirmeyi amaçlayan eylemlerin küresel olarak hızlandırılmasının önemi ifade edilmiştir. Bu doğrultuda COP28’in başlangıcında kayıp ve hasar finansmanı düzenlemeleri ve fonunun operasyonel hale getirilmesinin önemli bir adım olduğu ve gelişmelere ivme kazandıran etkili bir başlangıç olduğu vurgulanmıştır.
Uygulama Araçları
İmtiyazlı finansmanın ölçeğinin ve kalitesinin artırılmasıyla birlikte, düşük sera gazı emisyonlarına ve iklime dirençli kalkınmaya yönelik kamu ve özel mali akışlarda daha geniş bir değişimin gerektiği ifade edilmiştir.
Uygun ölçekte erişilebilir ve uygun maliyetli finansmanın, özellikle gelişmekte olan ülkelerde Ulusal Katkı Beyanları ve Ulusal Uyum Planları da içeren iklim planlarının tam olarak uygulanması için şart olduğu belirtilmiştir.
İklim finansmanını harekete geçirme konusunda ilerleme kaydedilmiş iken, 100 milyar ABD dolarının teslim edilmesi de dahil ilgili tüm taahhütlerin derhal gerçekleştirilmesi ve iklim finansmanı konusunda iddialı yeni bir kolektif sayısal hedefin belirlenmesi ve tüm kaynaklardan yeşil tahvil gibi finansmanın arttırılmasının altı çizilmiştir.
Gelişmekte olan ülkelerde özellikle uyum ve dayanıklılık için mali alanın arttırılmasının yanı sıra hibe finansmanı da dahil olmak üzere finansmana erişimin iyileştirilmesinin gerekliliği belirtilmiştir.