Ulaştırma ve Altyapı Bakanlığı’ndan Kıyı Tesislerine Yeşil Liman Sertifikası Düzenlenmesi Hakkında Yönetmelik 18 Kasım 2023 tarihinde yayınlanmıştır. Kıyı tesislerinin gemi ve yük operasyonlarından kaynaklanan çevresel zararların azaltılması ve enerji verimliliğinin artırılması çalışmalarının yaygınlaştırılması ve desteklenmesine ilişkin usul ve esaslar belirlenmiştir. Yeşil Liman Sertifikası Ulaştırma ve Altyapı Bakanlığı Denizcilik Genel Müdürlüğü tarafından düzenlenmektedir. Uluslararası Gemi ve Liman Tesisi Güvenlik Kodu Uygulama Yönetmeliği kapsamında Liman Tesisi Güvenlik Sertifikasına sahip olan kıyı tesisleri Yeşil Liman Sertifikası alabilmektedir. Uluslararası sefer yapan yüksek-hızlı yolcu tekneleri de dahil tüm yolcu gemileri, 200 Gros Ton ve üstü yüksek-hızlı tekneler de dahil tüm yük gemileri ve seyyar açık deniz sondaj ünitelerine hizmet veren liman tesisleri bu kapsamdadır.
Yeşil Liman Sertifikası almak isteyen kıyı tesisleri, belirlenmiş yeşil liman genel kriterlerini yerine getirerek başvuru belgeleriyle birlikte Ulaştırma ve Altyapı Bakanlığı Denizcilik Genel Müdürlüğü’ne başvurmalıdır. Başvuru değerlendirilerek, yeşil liman denetimi gerçekleştirilir. Ulaştırma ve Altyapı Bakanlığı Denizcilik Genel Müdürlüğü’nün Yeşil Liman Sertifikası düzenlenmesine yönelik iş birliği protokolü imzalanmasını uygun gördüğü, yönetim sistemleri belgelendirmesinin ilgili kapsamında Türk Akreditasyon Kurumu tarafından akredite edilmiş yetkilendirilmiş kuruluşlar yeşil liman denetim süreçlerine katılacaklardır. Denetim sonucunun uygun bulunması halinde sertifika ücretsiz olarak düzenlenmektedir. Denetimde uygunsuzluk tespit edilmesi halinde eksikliklerin tamamlanması için 3 ay süre verilir. Yeşil Liman Sertifikası düzenlendiği tarih itibarıyla üç yıl geçerlidir, 18 ayda bir yeşil liman ara denetimi gerçekleştirilir. Mevcutta Yeşil Liman Sertifikası bulunan bir yıl içerisinde sertifikalarını yenilemeleri gerekmektedir.
Başvuru için gereken belgeler arasında Yeşil Liman Sertifikası Başvuru Formu, Yeşil Liman Raporu ve yetkilendirilmiş kuruluş tarafından düzenlenmiş ve onaylanmış, ISO 9001, ISO 14001, ISO 45001, ISO 14064-1 ve ISO 50001 gerekliliklerini sağladığına dair resmi yazı ve bu belgelerin örneği yer almaktadır. Yeşil liman genel gerekliliklerinin sağlandığını gösteren ve yapılan faaliyetleri içeren sunum dosyasının da başvuru esnasında CD veya taşınabilir bellek içerisinde iletilmesi gerekmektedir.
Yeşil Liman Raporu’nun yayınlanan içeriğindeki konular üst politika beyanı, sorumluluklar ve kaynaklar, çevre yönetimi, enerji, doğal kaynakların korunması ve kullanımı, sera gazları yönetimi, çevre kirliliğinin önlenmesi, atık yönetimi, enerji yönetimi (yenilenebilir enerji üretimi/tüketimi), tehlikeli yük yönetimi, en iyi uygulamalar ve sosyal sorumluluk projeleri olarak başlıklandırılmıştır. Çevresel performans göstergeleri, çevre risk analizleri, su tasarruf programları ve yeniden kullanımı, sera gazı envanteri, sera gazı emisyon azaltımına yönelik çalışmalar ve enerji tüketim analizi raporda yer alması gereken alt konulardandır.
Başvuru için sağlanması gereken yeşil liman genel kriterleri aşağıda verilmiştir.
•İdari binalar için Binalarda Enerji Performansı Yönetmeliği kapsamında enerji kimlik belgesi alınmalıdır.
•Enerji tüketiminin en az %5’inin yenilenebilir enerji kaynaklarından üretilen elektrikten karşılandığını kanıtlamak üzere tedarikçi tarafından temin edilen Yenilenebilir Enerji Kaynak Garanti Belgesi (YEK-G) veya Uluslararası Yeşil Enerji Sertifikası (I-REC) sunulmalıdır.
•Kıyı tesisinin ana elleçleme ekipmanlardan aynı olanların sayıca en az %50’sinin elektrik enerjisi kullanması ya da tesisin toplam ana elleçleme ekipmanının harcadığı enerjinin en az %50’sinin elektrik enerjisinden karşılaması sağlanmalıdır.
•Fosil yakıt kullanılan hareketli araç ve ekipmanların egzoz emisyon ölçümleri her yıl periyodik olarak yaptırılmalıdır. Emisyon ölçümlerinde bir önceki ölçüme göre artış olması durumunda gerekli tedbirler alınarak emisyonların ilk ölçüm değerinin altına indirilmesi gerekmektedir.
•Altyapısı olan gemilere limandan elektrik bağlantısı sağlanması yönünde gerekli alt ve üst yapı çalışması yapılarak, en az bir terminal/rıhtım/iskele üzerinde elektrik bağlantısı hazır halde bulundurulmalıdır. Bu kriterden sadece dökme sıvı ve sıvılaştırılmış gaz elleçlemesi yapan kıyı tesisleri muaf tutulmuştur.
•Sıfır Atık Yönetim Sistemi kurularak Sıfır Atık Belgesi alınmalıdır.
•Atıkların yağmur suyu toplama kanallarına karışmasını önleyecek su-yağ ayırıcı kurulması ve bina çatılarından toplanan yağmur sularının toplama kanal altyapısı oluşturularak tekrar kullanımı sağlanmalıdır.
•Liman sahasına yükün temas etmesini önleyici sistemler ile yükleme ve tahliye yapılmalıdır.
•Sıvı dökme yük elleçleyen kıyı tesislerinde olası ünitelerin bulunduğu alanlarda kirleticilerden kaynaklanan kirliliklerin önlenmesi amacıyla zemin sızdırmazlığını sağlayacak ve kirli akıntının deniz suyuna karışmasını önleyecek alt ve üst kanal, bariyer yapısı oluşturulmalıdır.
•Kıyı tesisinin Acil Müdahale Planı kapsamında bulundurması gereken malzemeler turuncu renkle boyanmış “Deniz Kirliliği Acil Müdahale Konteyner/Deposu” ibaresi üzerinde görünür şekilde yer alan konteyner/depo içerisinde, düzgün istiflenmiş ve kolay ulaşılabilir şekilde muhafaza edilmeli, malzemelere ait envanter listesi ve bakım tarihlerini gösteren liste konteyner/depo içinde ve dışında asılı halde bulundurulmalıdır. Acil Müdahale kapsamında bulundurulması gereken bariyer ve yağ emici malzeme sayısının en az %50 fazlası tesiste hazır bulundurulmalıdır.
•Kıyı tesisi adına hatıra ormanı oluşturulmalıdır.
•Deniz yüzey çöplerini toplamak amacıyla en az iki adet çöpkapar, liman içerisindeki deniz trafiğini engellemeyecek şekilde bulundurulmalıdır.
•Her yıl kıyı tesisi tarafından belirlenecek en az iki plajda kıyı temizliği yapılması gerekmektedir.
•En az iki adet olmak üzere, otopark kapasitesinin en az %5’i oranında otopark yeri elektrikli araçlara uygun olarak (şarj ünitesi dahil) düzenlenmelidir.
Yeşil Liman Sertifikasına sahip olan ve devamlılığını sağlayan kıyı tesisinin yararlanacağı haklar aşağıda sıralanmıştır.
•Bakanlık tarafından verilen işletme izni süresi, geçerlilik süresi iki yıl uzatılarak uygulanır.
•Sörvey yapılarak izin belgesi düzenlenmesi halinde sörvey hizmet bedelinden muaf tutulur.
•Kıyı Tesisi Tehlikeli Yük Uygunluk Belgesi ücretinden ve bu belgenin düzenlenmesi için yapılan denetim ücretinden muaf tutulur.
•Kıyı Tesisi Tehlikeli Yük Uygunluk Belgesinin geçerlilik süresi iki yıl uzatılarak uygulanır.
•Doğrulanmış brüt ağırlık tespit hizmetine ilişkin kontrol ücretinden muaf tutulur.
•Bakanlık tarafından, kıyı tesislerine yönelik düzenlenen yetki belgesi, ruhsat, sertifika gibi izin belgelerinin temdidi/yenilenmesi için Bakanlık Döner sermayesine ödenecek ücretlerde, indirim hakkı ve muafiyet uygulanır.
•Bir takvim yılı içerisinde gelen otuz gemiye, Türk Boğazlarından geçiş önceliği tanınır. Otuzdan fazla sayıda gemi geçişi olması durumunda öncelik verilecek gemiler kıyı tesisi tarafından seçilir.
•Yeşil Liman Bayrağı, “Yeşil Liman (Green Port-Türkiye)” unvanını ve logosunu kullanma hakkı elde edilir.
Yeşil liman sertifikası başvuru süreci ve diğer ayrıntılar hakkında bilgi almak için bize ulaşabilirsiniz.
Firdevs Emine Sezer
Çevre Yüksek Mühendisi